استاندارد EN ISO 374 چیست؟
استاندارد EN ISO 374 یکی از مهمترین معیارهای بینالمللی برای ارزیابی دستکشهای حفاظتی در برابر مواد شیمیایی و میکروارگانیسمهاست. با توجه به روند رو به افزایش مخاطرات در محیطهای صنعتی، آزمایشی و تولیدی، آگاهی دقیق از این استاندارد و نحوه اعمال آن میتواند نقش تعیینکنندهای در محافظت از کارکنان و کاهش هزینههای ناشی از آسیبها داشته باشد.
استاندارد EN ISO 374 تحت عنوان «دستکشهای محافظ در برابر مواد شیمیایی خطرناک و میکروارگانیسمها» تعریف شده است؛ این استاندارد اروپا-ایزو، حداقل خواص عملکردی لازم برای دستکشهایی که در معرض این نوع خطرات قرار میگیرند را مشخص میکند.

بخش های مختلف استاندارد EN ISO 374
عملکرد در برابر مواد شیمیایی
در این بخش، تعاریف و پارامترهای عملکردی برای دستکشهایی که با خطرات شیمیایی مواجهاند تعریف شده است.
در این بخش همچنین طبقهبندی دستکشها بر اساس نوع «A»، «B» و «C» معرفی شده است:
- نوع A: مقاومت حداقل ۳۰ دقیقه برای حداقل ۶ ماده شیمیایی آزمایشی.
- نوع B: مقاومت حداقل ۳۰ دقیقه برای حداقل ۳ ماده شیمیایی.
- نوع C: مقاومت حداقل ۱۰ دقیقه برای حداقل ۱ ماده شیمیایی.این طبقهبندی کمک میکند تا دستکش بر اساس سطح مخاطره انتخاب گردد.
مقاومت در برابر نفوذ
این بخش از استاندارد EN ISO 374 به بررسی نفوذپذیری فیزیکی دستکش در برابر مایعات و گازها میپردازد. منظور از نفوذ در اینجا، عبور مواد از طریق سوراخهای ریز، درزها، دوختها، یا نقاط ضعف ساختاری دستکش است، نه عبور مولکولی از خود ماده (که در بخش «مقاومت در برابر نفوذ شیمیایی» بررسی میشود).
هدف اصلی این آزمون، اطمینان از یکپارچگی فیزیکی سطح دستکش است؛ یعنی اینکه هنگام کار با مواد شیمیایی، خون، مایعات بیولوژیکی یا بخارات خطرناک، هیچگونه منفذ یا درزی برای عبور وجود نداشته باشد.
بر اساس مقررات اتحادیه اروپا و استاندارد ISO 374-2:2019، حتی کوچکترین نشتی میتواند موجب تماس پوست با مواد خطرناک شده و ایمنی فرد را کاملاً از بین ببرد.
روش انجام آزمون نفوذ
در این بخش، دو روش اصلی برای سنجش مقاومت در برابر نفوذ تعریف شده است:
- آزمون نشت هوا: در این روش، دستکش پر از هوا میشود و درون آب غوطهور میگردد. اگر حبابی در سطح آب ظاهر شود، نشانه وجود نشتی یا سوراخ است. این روش برای کشف سریع ترکها یا سوراخهای ریز در سطح دستکش بسیار مؤثر است. این آزمون معمولاً برای دستکشهای لاستیکی، نیتریلی و PVC استفاده میشود.
- آزمون نشت آب: در این روش، داخل دستکش با آب پر میشود و سپس بهصورت عمودی آویزان میگردد. هرگونه تراوش یا چکه در طول زمان مشخص (معمولاً ۲ تا ۳ دقیقه) بهعنوان نشانه نفوذ در نظر گرفته میشود. این روش بهویژه برای دستکشهایی با درز دوختهشده یا چندلایه مناسب است.
مقاومت در برابر تخریب
هدف اصلی این آزمون، بررسی دوام واقعی دستکش در شرایط کاری طولانیمدت است.
این آزمون مشخص میکند که آیا دستکش میتواند در تماس مداوم با ماده شیمیایی، بدون تغییر ساختاری و بدون کاهش عملکرد حفاظتی باقی بماند یا خیر.
در عمل، بسیاری از دستکشهایی که فقط بر اساس تست نفوذ (Permeation) تأیید میشوند، ممکن است پس از چند ساعت تماس، دچار تخریب شوند و در نتیجه دیگر ایمنی واقعی نداشته باشند.
به همین دلیل، تست تخریب مکمل الزامی برای تست نفوذ است.
محافظت دستکش در برابر میکروارگانیسمها
هدف این بخش، اطمینان از این است که مادهی دستکش، ساختار دوخت (در صورت وجود) و طراحی آن بهگونهای هستند که از عبور عوامل بیماریزا به پوست کاربر جلوگیری کنند. این بخش بهویژه در صنایعی مانند پزشکی، داروسازی، صنایع غذایی و محیطهای آزمایشگاهی حیاتی است؛ زیرا کوچکترین نفوذ میکروبی میتواند موجب انتقال بیماری یا آلودگی شیمیایی و بیولوژیکی شود.
ساختار کلی آزمون EN ISO 374
استاندارد EN ISO 374 بر اساس نتایج آزمونهای سهگانهی زیر، سطح محافظت دستکش را تعیین میکند:
- آزمون نفوذ باکتری و قارچ: این آزمون طبق استاندارد EN 374-2:2019 انجام میشود و هدف آن بررسی این است که آیا باکتریها یا قارچها میتوانند از طریق منافذ ریز، سوراخها یا درزهای موجود در ساختار دستکش عبور کنند یا خیر. در این مرحله، با استفاده از محلولهای حاوی میکروارگانیسمهای استاندارد، نمونهی دستکش مورد آزمایش قرار میگیرد. اگر هیچگونه نشتی یا عبور عامل بیماریزا مشاهده نشود، دستکش در برابر «باکتری و قارچ» تأیید میشود.
- آزمون نفوذ ویروسها: این تست با روش ISO 16604:2004 انجام میشود و در آن از ویروس مدل «Phi-X174 bacteriophage» استفاده میشود؛ ویروسی غیرخطرناک که از نظر اندازه مشابه ویروسهای انسانی مانند HBV، HCV یا HIV است. اگر ویروس نتواند از بافت دستکش عبور کند، محصول با عبارت “VIRUS” روی برچسب مشخص میشود.
- بررسی یکپارچگی مواد: در این بخش، پس از تماس دستکش با مایعات شبیه به خون یا مواد شیمیایی خفیف، دوباره آزمونهای نفوذ انجام میشود تا اطمینان حاصل شود که در اثر تماس با مواد کاری، مقاومت میکروبی کاهش نیافته است.

کاربردهای استاندارد EN ISO 374
استاندارد EN ISO 374 برای ارزیابی و اطمینان از عملکرد دستکشهای ایمنی در برابر مواد شیمیایی و عوامل بیولوژیکی تدوین شده است. این استاندارد در طیف گستردهای از صنایع مانند شیمیایی، پتروشیمی، دارویی، غذایی و پزشکی کاربرد دارد. در محیطهایی که تماس مداوم با اسیدها، بازها، حلالها یا ترکیبات خورنده وجود دارد، رعایت این استاندارد تضمین میکند که دستکشها در برابر نفوذ و تخریب ناشی از مواد شیمیایی مقاوم باشند و از آسیبهای پوستی و سوختگی جلوگیری شود.
در حوزههای پزشکی، آزمایشگاهی و دارویی نیز استاندارد EN ISO 374 اهمیت ویژهای دارد؛ زیرا این محیطها علاوه بر مواد شیمیایی، با عوامل میکروبی و ویروسی سروکار دارند. طبق بخش EN ISO 374-5، دستکشهایی که موفق به گذراندن آزمونهای مقاومت در برابر باکتریها، قارچها و ویروسها میشوند، با نماد مخصوص VIRUS مشخص میگردند و بهعنوان محافظت بیولوژیکی پیشرفته شناخته میشوند. استفاده از این نوع دستکشها در بیمارستانها، مراکز بهداشت و آزمایشگاهها الزامی است تا خطر انتقال آلودگی به حداقل برسد.
علاوه بر صنایع شیمیایی و پزشکی، این استاندارد در صنایع غذایی، خودروسازی، کشاورزی و خدمات شهری نیز به کار میرود. در این حوزهها، دستکشهای دارای گواهی EN ISO 374 نهتنها در برابر شویندهها، روغنها و مواد ضدعفونیکننده مقاوم هستند، بلکه از انتقال میکروبها به مواد خوراکی یا پوست جلوگیری میکنند. در نتیجه، رعایت این استاندارد نهتنها ایمنی فردی کارکنان را تضمین میکند، بلکه نقش مهمی در ارتقای بهداشت، کاهش هزینههای ناشی از آسیبهای شغلی و حفظ کیفیت تولید دارد.
کلام آخر
رعایت استانداردهای دستکش ایمنی از جمله EN ISO 374، نقش حیاتی در حفاظت از سلامت نیروی کار و افزایش ایمنی محیطهای صنعتی و آزمایشگاهی دارد. این استاندارد نهتنها میزان مقاومت دستکشها را در برابر مواد شیمیایی، بلکه در برابر عوامل میکروبی و ویروسی نیز ارزیابی میکند. آشنایی با الزامات آن به کارفرمایان و کارکنان کمک میکند تا دستکشی انتخاب کنند که متناسب با نوع فعالیت و خطرات محیطی باشد. در نهایت، رعایت این استانداردها موجب کاهش حوادث شغلی، افزایش دوام تجهیزات حفاظت فردی و ارتقای کیفیت ایمنی در محیط کار میشود.

